Invasieve grondels zijn overal, en op veel plekken bereiken ze hoge dichtheden. Toch lijkt de explosieve verspreiding van sommige soorten wat af te vlakken. Grondels staan inmiddels op het menu van baars, snoek, meerval, kwabaal en aalscholver. In sommige wateren vreten die opgeteld de helft van het grondelbestand op. Arno van ’t Hoog over het nieuwe ‘stapelvoedsel’ voor de rovers.
Wat hangt er nou weer aan mijn haak?
Tekst: Arno van ’t Hoog, foto’s: redactie, Janny Bosman, Sportvisserij Nederland en Pieter Beelen
Opeens dook hij vorig jaar op tijdens de eerste lockdown: de Kaukasische dwerggrondel (Knipowitschia caucasica). Er werden flinke aantallen aangetroffen in de Biesbosch en Haringvliet, tijdens het project ‘Een zegen in de Delta’. Dat wekte al snel het vermoeden dat deze exoot op meer plekken te vinden moest zijn. Want het vijf centimeter metende visje was immers al in 2019 gesignaleerd in de Rijn bij Xanten, op vijftig kilometer van de Nederlandse grens. Het was dus geen verrassing toen de dwerggrondel afgelopen zomer ook werd gevonden in de Waal bij Gameren. Er zijn inmiddels meer meldingen binnen, onder meer uit Friesland.
Alle berichten waren in februari dit jaar reden voor de Amsterdamse stadsecoloog Geert Timmermans om eens in het water te stappen, en met een groot schepnet langs het stortsteen bij IJburg te gaan. Met de camera van stadszender AT5 erbij kwamen zonder moeite meerdere dwerggrondels boven water. Timmermans noemt de nieuwe soort een “opportunistisch klein klotevisje”, dat volgens hem over een paar jaar is ingeburgerd, en op het menu zal staan van fuut en ijsvogel.
De rovers lusten ze rauw…
Ongekende snelheid
De Kaukasische dwerggrondel duikt werkelijk overal op, zegt ook Mark Groen, visecoloog en projectleider vissen bij RAVON. “De kolonisatiesnelheid van deze grondel is echt ongekend. Dit visje lijkt sterk op de inheemse brakwatergrondel, maar hij heeft een wat kortere, gedrongen kop. Hij krijgt net als de andere grondelsoorten meerdere nestjes per jaar. Mogelijk kan deze soort zich al na de eerste winter voortplanten!”
Opportunistische rover
Deze nieuwkomer moet zich sowieso een plekje zien te veroveren tussen andere exoten, die ook afkomstig zijn uit de wateren rond de Zwarte Zee. “We hadden vijf invasieve exotische grondels, maar dat zijn er nu dus zes”, zegt Groen. De voorbije vijftien jaar wisten de marmergrondel (Proterorhinus semilunaris), zwartbekgrondel (Neogobius melanostomus), Kesslers grondel (Ponticola kessleri), witvinriviergrondel (Romanogobio belingi) en Pontische stroomgrondel (Neogobius fluviatilis) ons land te bereiken. Ballastwater en het scheepskanaal tussen de Donau en de Rijn zijn daar debet aan geweest. De komst van vooral de zwartbekgrondel is niet onopgemerkt gebleven. De soort is een stuk forser en agressiever dan de Kaukasische dwerggrondel en pakt ongeveer alles wat eetbaar is, ook aas van sportvissers.”
Deze tekst van Arno van ’t Hoog komt uit een van de artikelen die in het huidige aprilnummer van BEET magazine staat. Wil je deze artikelen als eerste lezen, neem dan een voordelig abonnement: klik hier.
