Het was de adjunct-kabinetschef van minister Schauvliege die op vrijdag 23 februari in de Boembekemolen, aan de oevers van de Zwalm, het ministerieel besluit ‘Totale terugzetplicht in de Zwalm en in de IJse’ kwam voorstellen en toelichten.

Tekst: Guido Vinck, foto’s: Arne Roels, Griet Buyse, P.R.

Deze Vlaamse waterlopen herbergen een aantal beschermde en/of zeldzame vissoorten. De waterbeheerders, hengelsportsector, Provinciale visserijcommissies en het Agentschap voor Natuur en Bos ijveren samen al jaren voor het herstel van vissoorten zoals kopvoorn, beekforel, serpeling en ook minder bekende, maar beschermde soorten als beekprik en rivierdonderpad. Dit ministerieel besluit is een vijf jarig proefproject om het herstel van die soorten nog meer en beter te ondersteunen. De vele prominenten, waaronder minister van Staat Herman De Croo, gouverneur van Oost-Vlaanderen Jan Briers, de Zwalmse en Brakelse schepenen en aanwezige pers klapten voor de verschillende positieve speeches de kalk uit het plafond want dit is een historische mijlpaal voor de hengelsport in Vlaanderen. Of het nu ‘Catch & Release’, ‘No-kill’, ‘Meeneemverbod’ of ‘Terugzetplicht’ noemt maakt niet uit, het is een feit.

Begin jaren ’90 hadden enkele zielsverwante vliegvissers een jongensdroom, vliegvissen op salmoniden in de Vlaamse Ardennen met name de Zwalm en in Vlaams Brabant op de IJse. Voor velen een utopie, zelfs hallucinant, een onbereikbaar shangri-la werd geopperd. Was er niet de naoorlogse, vervuilende industriële revolutie geweest, het ongebreideld lozen van alles en nog wat door elk dorpje, gemeente en stad dat elke vorm van leven onderwater fnuikte, vaak onwettelijk gedoogd en oogluikend toegelaten. Met name de Zwalm was jarenlang in een belabberde toestand. Na heel wat onderzoeken, lobbywerk, vergaderingen en de juiste beslissingen van de juiste personen op de juiste plaatsen, kregen begin de jaren 2000 de Zwalm en de IJse beetje bij beetje wat glans terug. Stekelbaarsjes kregen gezelschap van grondels, blankvoorns werden opgemerkt, de hoop laaide op en de Provinciale Visserijcommissies durfden het aan om serpeling en kopvoorn te introduceren in de Zwalm, in de IJse zelfs beekforel. De IJse deed het vrij goed, het was de Zwalm die het zorgenkindje was, maar de hoop werd realiteit en de Zwalm ging steeds meer glinsteren, zou er ooit weer beekforel in de Zwalm kunnen leven, zou de Zwalm het viswater kunnen worden waar alle (vlieg)vissers van dromen?

In een in 1891 verschenen artikel in ‘Pêche et Pisciculture’ wordt al geschreven over de beekforellen op de Zwalm.

In een in 1891 verschenen artikel in ‘Pêche et Pisciculture’ wordt al geschreven over de beekforellen op de Zwalm.

Zeldzame beekforelletjes werden nog gespot in de beschermde bronbeken van het Zwalmbekken, maar verder afzakken dan de gemeente Brakel deden ze niet, de waterkwaliteit moest nog verder omhoog. Door de niet aflatende inspanningen van vele officiële instanties kreeg begin 2016 de Zwalm zowaar de summiere allure van een salmonidenwater! Sindsdien zijn vele duizenden juveniele serpelingen, kopvoorns en beekforellen uitgezet. Deze soorten worden in opdracht van het Visserijfonds gekweekt bij het centrum voor visteelt te Linkebeek. Zo is het ANB er van verzekerd vissen te herintroduceren met een gezonde genetische variatie. Bijna gelijktijdig hebben enkele die-hards de VZW Vliegvissen Vlaamse Ardennen (VVVA) opgericht, een non-profit organisatie die zich inzet voor de bescherming en het mede-introduceren van het visbestand in het Zwalmbekken, en voor het sportvissen zelf. Een veelbelovende start met niet alleen goede voornemens, maar ook met plannen en acties, opvolging, sociale controle tegen stropen, ijveren voor een algemene catch & release reglementering voor het hele Zwalmbekken, een goed beheersplan, kortom aantonen wat echte sportvissers willen. Een titanenwerk, maar zoals je weet werkt het woord forel als een rode lap op een stier en wordt er jacht op gemaakt. Een project starten op een openbaar water zonder de nodige bescherming is een verloren zaak. Met de steun van zowel de Provinciale Visserijcommissie als van het ANB heeft de vereniging een goed onderbouwd voorstel voor Catch and Release ingediend bij minister Schauvliege. Een aantal spannende maanden later kwam het antwoord: de minister heeft haar goedkeuring gegeven voor een totale terugzetplicht van alle vis in de Zwalm en de IJse. Een Godsgeschenk en niet enkel voor de sportvissers, maar voor de totale natuur, beekforel in Vlaamse wateren is ‘Terug van weggeweest’.

De J.S. Splitwing CDC.

De J.S. Splitwing CDC.

In een toevallig opgedoken artikel ‘Forellen in Vlaanderen’ in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Pêche & Pisciculture’ van 1891 berichten de auteurs dat er reeds in 1875 beekforellen in de Zwalm zijn uitgezet, dit ter ondersteuning van de natuurlijke populatie. De indoor persconferentie werd op ludieke noot afgesloten met een geschenk voor minister Joke Schauvliege: een door VVVA speciaal ontworpen kunstvlieg (uit het brein van Arne Roels) die, toepasselijk, de naam J.S Splitwing CDC meekreeg. De dag werd outdoor afgerond met een korte wandeling langs de Zwalm waar de prominenten een symbolisch emmertje grind omkieperden als aanzet voor de aanleg van het zesde paaibed voor de beekforellen.

De aanwezige prominenten met emmertjes grind als aanzet voor de aanleg van een paaibed in de Zwalm.

De aanwezige prominenten met emmertjes grind als aanzet voor de aanleg van een paaibed in de Zwalm.